نیل به کمال در نظریه‌های‌ انسان کامل ابن‌عربی و انگیزش آبراهام مزلو

اصطلاح انسان کامل مورد توجه مکاتب دینی، عرفانی و فلسفی مختلف بوده و سیر تکاملی را طی کرده است؛ در حوزه روان‌شناسی نیز به اینبحث پرداخته شده است که شروع آن مقارن با شکل‌گیری مکتب انسان‌گرایی و کوشش‌های ابراهام مزلو و کارل راجرز بود. از آن‌جا که ابن‌عربی نخستین کسی است که تعبیر انسان کامل را در فرهنگ اسلامی به‌کار برد، نظریه انسان کامل او و نظریه انگیزش مزلو به روش توصیفی-تطبیقی به‌منظور بررسی امکان نیل به مرتبه کمال مورد بررسی قرار گرفت که نشان می‌دهد به اعتقاد هر دو، مرتبه انسان کامل با توجه به سرشت کمال‌جوی انسان، عام نوع انسان، اکتسابی و نیازمند خودشناسی است؛ ولی تعداد اندکی به این مرتبه نایل می‌شوند. ابن‌عربی در امکان نیل به مرتبه کمال، بر نقش استعداد ذاتی که تابع استعداد کلی عین‌ثابت افراد است، تأکید دارد و مزلو به بازدارنده‌های محیطی بیش از استعدادهای فردی که موروثی و ژنتیکی هستند توجه می‌کند؛ هم‌چنین ابن‌عربی شرط وصول به کمال را، تخلق به اخلاق الهی از راه سیر و سلوک، و مزلو محیط مساعد و داشتن جسارت برای مواجهه با چالش جدید می‌داند.